شگرد‌های قصردراشعارحافظ، معیار ساختار زبان و بلاغت فارسی

نویسندگان

  • حسین آریان استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان، ایران.
  • فرهاد کاکه رش استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی،مهاباد، ایران
چکیده مقاله:

تردیدی نیست در این‌که شاعران بزرگ ایرانی چون فردوسی، سعدی، حافظ، نظامی و... معمار، معیار، محک و حافظ زبان و هویت زبان و بلاغت فارسی هستند. یکی از این استونه های زبان و بلاغت فارسی، حافظ شیرازی است. شعر حافظ تاکنون از رویکردهای مختلف بررسی و تحلیل‌شده است. در این مکتوب سعی شده با بررسی ساختار زبانی حصر ایجادشده در کلام حافظ دریابیم که در زبان فارسی چه روش­هایی برای ایجاد حصر در کلام وجود دارد که از دیدگاه زیبایی‌شناسی هنر و علم بلاغت و همچنین معنی­شناسی کاربردی قابل‌توجه باشد. به این منظور ضمن استخراج و دسته­بندی موارد حصر و ارائه قوانین قابل‌تعمیم، به هنر و لطف سخن حافظ در بهره­گیری از این ترفند زبانی نیز اشاره‌شده است. اشارات قصر در زبان فارسی بیشتر با معیار بلاغت قصر در زبان عربی، بدون توجه به ساختار خاص زبان فارسی بوده است درحالی­که اساساً ساختاری متفاوت در برجسته‌سازی کلام دارند. ضمن این­که موارد دیگری نیز وجود دارد که موردتوجه قرار نگرفته است. در این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی وهم کمی و کیفی صورت گرفته است با هدف دست­یابی به معیارها و موازینی برای تحلیل متون ادب فارسی از دیدگاه علم معانی شکل گرفته­است. لذا سعی شده ضمن بررسی چگونگی تطبیق اصول موجود در این علم با ساختار زبان فارسی از طریق تجزیه و تحلیل داده­ها، الگویی نیز برای سنجش کلام هنری از این دیدگاه ارائه شود. به این منظور پس­از مطالعه و نقد و بررسی غزلیات حافظ در این زمینه و تجزیه و تحلیل ساختار نحوی- بلاغی گزیده­ای از اشعارش، سامان داده شده­است؛ ضمن استخراج و دسته­بندی موارد حصر و ارائه قوانین قابل‌تعمیم به‌عنوان معیار ساختار زبان و بلاغت فارسی، به هنر و لطف سخن حافظ در بهره­گیری از این ترفند زبانی نیز اشاره‌شده است. افظ ازواژه های حصرهم پیوسته استفاده می کند. هرچند ممکن است از دیدگاه نقد ادبی عادی تر و کم اهمیت تر تلقی  شود،اما ادبیات که عرصه  فرا هنجاری‌ها و گریز از هنجارهاست، سخن شناس و استادی همچون حافظ حتی از این الگو نیز به شیوه ای بهره گرفته  که از لطف کلام کاسته نشده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

شگردهای حصر و قصر در غزلیات سعدی، معیار سنجش کلام هنری بلاغت فارسی

ویژگی سهل و ممتنع بودن کلام سعدی در اولین برخورد بر هر خوانندة اشعارش نمایان و دلپذیر است و این ویژگی به‌ویژه هنگامی آشکارتر می‌گردد که در توجه سعدی به شگردهای هنری در بهره‌گیری از حصر بلاغی در غزلیات او تأمّلی داشته باشیم. یکی از مباحث مطرح در علم معانی، حصر یا قصر است. در واقع، این شیوه یکی از عوامل ایجاد تأکید در کلام به‌ شمار می‌آید که برای برجسته‌سازی و تأثیر بیشتر به‌کار گرفته می‌شود. علما...

متن کامل

بررسی میزان هم‌خوانی زبان پیام کوتاه با زبان فارسی معیار

امروزه تلفن همراه، به عنوان مدرن‏ترین ابزار ارتباطی شخصی، با امکانات وسیع، آسان و ارزان، کاربرد ویژه‏ای دارد. از جمله کاربردهای خاص این وسیله ارتباطی، اس‏ام‏اس (ارسال پیام کوتاه) است که با مقاصد متفاوت در مواقع گوناگون از آن استفاده می‌شود. در این مقاله سعی شده است تا پیام‏های کوتاه از منظر زبان‌شناسی بررسی شود و به روش تحلیل محتوا، میزان هم‌خوانی دستوری و معنایی پیام‏های کوتاه با زبان فارسی مع...

متن کامل

بررسی کارکرد ترجی و اشفاق در زبان و بلاغت فارسی با استشهاد از زبان حافظ

یکی از مباحث مغفول در بلاغت فارسی، مبحث «اشفاق» است که قسمی از ترجی به شمارمی‌آید. اشفاق با ابزارها و کارکردهایی مشخص، بحثی قابل توجه در نحو و بلاغت عربی است و بایسته است در بلاغت فارسیِ مبتنی بر بلاغت عربی نیز جایگاه خویش را بیابد. این مقاله بر آن است مبحث اشفاق را در زبان و بلاغت فارسی تبیین‌کند و با استشهاد از زبان حافظ به تعریف و تثبیت جایگاه آن در علم معانی فارسی بپردازد. بدین منظور پس از ب...

متن کامل

توصیف فضای درک واکه‌ در زبان فارسی معیار

هدف این مطالعه توصیف فضای سازه­ای درک واکه در فارسی معیار است. در قالب یک آزمون شناسایی، از 30 گویشور فارسی معیار درخواست شد که پس از شنیدن هر صدا، نوع واکة شنیده­شده را مشخص کنند. واکه‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای سنتزکننده ساخته شدند. تحلیل داده‌ها بر اساس مدل رگرسیون لجستیک صورت گرفت. بر اساس یافته­های پژوهش، شناسایی فضای درک واکه­ از سوی شنوندگان فارسی، تحت تأثیر سرنخ­های فرکانس سازة اول و...

متن کامل

بررسی صوت‌شناختی همخوان کناری در زبان فارسی معیار

در این پژوهش ویژگیهای صوت‌شناختی و آواشناختی یی از همخوان‌هایِ روانِ زبان فارسیِ معیار -[l]- بر اساس تلفظ 19 سخنگوی زن و مرد مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور ایهای آواییِ آغازین، میانی و پایانی قرار گرفت و گوی81 نمونۀ آواییِ حاویِ این واج را تولی‌اند. ماهیت همخوانهای روان در زبان‌های مختلف به گونه‌ای‌های آواییِ متفاوت بسیار تغییرپذیرند و زیر تأثیر عوامل متعددیییر شوند. در خصوص همخوان روان [λ] ...

متن کامل

نقش تقابلی مشخصه‌های حنجره در انفجاری‌های زبان فارسی معیار

هدف این مقاله تجزیه و تحلیل مشخصه‌های حنجره در نظام تقابلی انفجاری‌های زبان فارسی معیار است. برای این منظور، در چارچوب رویکرد اشتقاقی، بازنمایی زیرساختی مشخصه‌های حنجره در انفجاری‌ها، و قواعد واجی برای اشتقاق بازنماییِ روساختیِ آن‌ها به‌دست داده شده است. تعمیم توصیفی که از داده‌های آوایی به‌دست می‌آید، نشان‌گر هم‌نواییِ قواعد واجی به‌سوی محدودیت‌هایی است که نظام تقابلی مشخصه‌های حنجره را در انفجار...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 3

صفحات  113- 133

تاریخ انتشار 2020-11-05

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023